Türkiye, gıda arz güvenliğinin sağlanması ve deprem bölgesine gıda arzını sağlama gerekçesiyle, taze meyve sebze sektörünün gözde ihraç ürünü domatese 14 Nisan 2023 tarihine kadar Tarım ve Orman Bakanlığı’nın talebi üzerine yasak getirilmesine Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği’nden tepki geldi.
‘VATANDAŞLAR DOMATESİ SENEYE 100 LİRAYA YİYEBİLİR’
Taze domatesin 2022 yılında 377 milyon dolarlık ihracat tutarıyla Türkiye’nin taze sebze ihracatında lider ürünü olduğu bilgisini veren Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (EYMSİB) Yönetim Kurulu yaptığı yazılı açıklamayla, “Domates ihracatına getirilen yasak hem ihracatçılarımıza hem de üreticilerimize tamiri mümkün olmayan hasarlar verecektir. Tüketicilerimiz belki 1,5 ay göreceli olarak domatesi ucuza yiyebilirler ancak vatandaşlarımız domatesi seneye 100 liraya yemek durumunda kalabilirler” denildi.
‘YANLIŞTAN DÖNÜLMEZSE SENEYE DOMATESİ İTHAL EDERİZ’
Domates ihracatına getirilen yasak sonrasında üreticinin emeğinin karşılığını alamayacağı bir yola girildiğine temas eden EYMSİB Yönetim Kurulu, “Bu karar sonrasında üreticiler bankalardan aldığı kredileri geri ödeyemez konuma düşecekler. Tüccarlarla yaptıkları sözleşmenin yükümlülüklerini yerine getiremeyecekler. Seneye üretim yapamayacaklar. Bu yanlış kararda ısrar edildiği takdirde önümüzdeki yıl domatesi ithal etmek zorunda kalacağız.” ifadelerini kullandı.
‘İHRAÇ EDİLEN DOMATES, ÜRETİMİN YÜZDE 3,5’İ’
Türkiye’nin yıllık 14 milyon ton domates üretimiyle dünyanın en büyük domates üreticilerinden biri olduğuna yer verilen açıklamanın devamında şöyle denildi:
“Türkiye 2022 yılında 526 bin ton karşılığı 377 milyon dolarlık taze domates ihraç etti. İhraç ettiğimiz taze domates, üretimimizin yüzde 3,5’i seviyesinde. Hem iç piyasaya hem de ihracata yetecek üretimimiz var. İhracat, tarım sektörlerinde regülasyon görevi açısından çok değerli.
Yasak kararı piyasalarda psikolojik bir baskıya yol açacak. Domates yanında sektörümüzün ihraç ürünleri kuru soğan ve patatese getirilen yasak, donuk patates, donuk soğan ve domates salçasındaki kota uygulaması da yanlıştır. Bu yanlış kararlardan vakit kaybetmeden dönülmelidir.”
‘YÜZBİNLERCE ÜRETİCİNİN EMEKLERİ ZAYİ OLACAK’
İhracatçı firmaların, alıcılarıyla yıllık kontratlar yaptığına dikkat çeken EYMSİB Yönetim Kurulu, “İhracatçılarımız alıcılarının taleplerini karşılamak için yıllık sözleşmeli iyi tarım uygulamalarına göre üretim yaptırıyorlar. 600-700 civarında pestisite bakılan analizler yaptırıyorlar. Milyonlarca dolar yatırım yapıyorlar. Bir gece sektörün gerçeklerinden uzak bir yasak kararı 14 milyon ton üretimi, yüzlerce ihracatçı firmamızın ve yüzbinlerce üreticinin emeklerinin zayi olmasına yol açıyor. Domates, taze domates, kuru domates, soyulmuş domates, domates salçası, dondurulmuş domates, domates sosları ve ketçap, domates suyu olmak üzere 2021 yılında 729 milyon dolar, 2022 yılında 850 milyon dolar dövizi ülkemize kazandırdı. Domates ve domates türevi ürünlerin ihracatı 1 milyar dolara koşarken elinin kolunun bağlanması bu olumlu seyrin büyük zarar görmesine yol açacaktır. Bu geri gidişin önüne geçilmesi uzun yıllar alacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
‘KOTA RUSYA PAZARINI KAYBETTİRDİ, İHRACAT YASAĞI DİĞER PAZARLARI KAYBETTİRECEK’
“İhracata getirilen yasak ve kotaların her zaman olumsuz sonuçlar doğurmaktadır” diyen EYMSİB Yönetim Kurulu, uçak krizi sonrasında Rusya Federasyonu’na domates ihracatında getirilen kotanın Rusya’ya ihracatta büyük kan kayıplarına yol açtığını, Rusya’ya 2021 yılında 68 milyon dolar olan taze domates ihracatının 2022 yılında 33 milyon dolara gerilediğini, 2023 yılının ilk iki aylık döneminde Rusya’ya yapılan taze domates ihracatındaki düşüşün sürdüğünü, 2022 yılının ocak-şubat döneminde 14 milyon dolar olan ihracatın, 11 milyon dolarda kaldığını, Türkiye’nin Rusya pazarındaki kan kaybını Polonya, Romanya, Almanya ve Hollanda’ya ihracatını artırarak kapattığını, domates ihracatına getirilen yasak kararının Türk domates ihracatçılarının başarılarını örseleyeceğini ifade etti.
