En temel gıda ürünlerinden ekmeğin tanesinin 4 liraya koştuğu, herkesin ulaşması gereken temel sebze ve meyvelerin kilogram fiyatının 50 lirayı gördüğü Türkiye’de, milyonlarca emekçi, açlık sınırının altında kalan asgari ücretle geçinmeye çalışıyor. İşte 1 Mayıs öncesi emekçilerin durumu…
Yarın, işçilerin sorunlarını haykırıp, insanca bir yaşam için taleplerini dile getirecekleri 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü.
Türkiye’de her geçen gün artan hayat pahalılığının altında ezilen emekçiler, bu yılki 1 Mayıs’ta daha da derinleşen enflasyon, işsizlik ve yoksulluk sorunlarıyla karşı karşıya.
En temel gıda ürünlerinden ekmeğin tanesinin 4 liraya koştuğu, bir litre sütün ülke genelindeki ortalama fiyatının 9 lirayı bulduğu, herkesin ulaşması gereken temel sebze ve meyvelerin kilogram fiyatının 50 lirayı gördüğü Türkiye’de, milyonlarca emekçi, açlık sınırının altında kalan asgari ücretle geçinmeye çalışıyor.
SON 20 YILIN EN YÜKSEK ENFLASYONU
Ülkedeki milyonlarca emekçinin mahkûm edildiği ağır geçim şartlarını, artık resmi veriler bile gizleyemiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı son enflasyon verileri, tüketici enflasyonunun son 20 yılın zirvesine çıkarak, AKP iktidarları dönemindeki en yüksek seviyelere ulaştığını ortaya koydu.
Buna göre, mart ayında yıllık resmi tüketici enflasyonu yüzde 61,14 ile 20 yılın zirvesine ulaştı.
2022 Mart’ta bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek fiyat artışları yüzde 99,12 ile ulaştırmada, yüzde 70,33 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde görüldü.
Ancak TÜİK’in yüzde 61,14 olarak açıkladığı yıllık tüketici enflasyonu, Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre ise yüzde 142,63’e ulaşmış durumda.
FİYATLAR UÇTU, SEBZE MEYVE DE KARTLA ALINIYOR
Martta yılık gıda enflasyonunun yüzde 70’i aştığı Türkiye’de temel gıda ürünlerinin geldiği seviye el yakıyor.
Yine TÜİK verilerine göre 2022 Mart itibarıyla bir adet yumurtanın 1,5 TL, bir litre sütün 9 TL, bir kilo zeytinin 41 lira ve bir kilo peynirin de 80 TL olduğu görülüyor.
Ancak TÜİK’in mart ayı itibarıyla 8 lira olarak açıkladığı marul, aynı ay semt pazarlarında 18 lirayı, 22 lira olarak açıkladığı patlıcan 35 lirayı ve 21 lira olarak açıkladığı dolmalık biber ise 50 lirayı görmüştü.
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) verileri ise mutfak enflasyonundaki artışın nisanda da sürdüğünü ortaya koydu.
Nisan ayında gıda fiyatlarının aylık yüzde 8,02 arttığını açıklayan Türk-İş, son 12 aylık artışın ise yüzde 85,02 olduğunu belirtti ve Ramazan bayramından sonra ete, ekmeğe yeni zamlar gelebileceğine de işaret etti.
Türk-İş’ten yapılan açıklamada sabit gelirli tüketicilerin artık taneyle meyve-sebze almaya başladığı belirtilerek şöyle denilmişti: “Pazarcı esnafı da müşteriyi markete kaybetmemek için banka komisyonuna rağmen POS cihazına geçti.”
ASGARİ ÜCRET 1 AYDA AÇLIK SINIRININ ALTINDA KALDI
Peki çarşı pazardaki fiyatlar böyleyken, vatandaşın temel gıda maddelerinden oluşan bir sepetinin aylık maliyeti ne durumda?
Türk-İş verilerine göre, 2022 Nisan itibarıyla dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 5 bin 323,64 TL’ye yükseldi. Yani nisan itibarıyla asgari ücret, açlık sınırının 1070 TL altında kaldı.
Asgari ücretin 2022’de yaklaşık yüzde 50 zamlanarak 4 bin 253 TL’ye çıkarılması hükümet tarafından ‘müjde’ olarak sunulmuştu ancak asgari ücret daha yılın ikinci ayında açlık sınırının altında kaldı.
GEÇİM İÇİN EVE HER AY EN AZ 17 BİN TL GİRMELİ AMA…
Şubat ayında asgari ücretin 300 TL üzerine çıkarak 4 bin 552 TL’ye yükselen açlık sınırı, mart ayında 4 bin 928 TL’yi aştıktan sonra nisanda 5 bin 323 liraya yükselmiş oldu.
Ancak bu tutar yalnızca mutfak harcamasını gösteriyor. Gıda harcaması ile birlikte kira, faturalar, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı, yani yoksulluk sınırı ise nisanda 17 bin 340,47 TL’ye çıkmış durumda.
Türk-İş’e göre, nisan ayında bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 6 bin 965,47 TL’ye ulaştı.
Ancak DİSK-AR verilerine göre, asgari ücret hızla ülkedeki ortalama ücret haline geldi. Türkiye’de 10 milyon işçi asgari ücret civarında ücretlerle çalışıyor. Asgari ücrete erişemeyen de milyonlarca işçi var.
YAKLAŞIK 8 MİLYON KİŞİ İŞSİZLİKLE SAVAŞIYOR
İşçilerin yarın dile getirecekleri ana sorunlardan bir diğeri de işsizlik.
TÜİK verilerine göre, 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2022 Şubat’ta bir önceki aya göre 178 bin kişi azalarak 3 milyon 579 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık azalış ile yüzde 10,7 seviyesinde gerçekleşti.
Ancak DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamaya göre, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Şubat 2022’de 7 milyon 989 bin kişi olarak gerçekleşti. Pandemi öncesine göre işsiz sayısı 959 bin arttı.
İŞSİZ SAYISI PANDEMİ ÖNCESİNE GÖRE 959 BİN ARTTI
DİSK-AR’ın hesaplamasına göre, şubatta, pandemi öncesine göre işsiz sayısı 959 bin arttı.
İŞKUR verilerine göre ise, Şubat 2021 ve Şubat 2022 arası bir yıllık dönemde kayıtlı işsiz sayısı 2 milyon 863 binden 3 milyon 188 bine yükselerek 325 bin kişi arttı.
DİSK-AR, işsizlikle ilgili son raporunda İŞKUR’un kayıtlı işsiz sayıları son bir yılda yüzde 11,4 artarken, TÜİK’in işsiz sayılarının yüzde 15 azaldığına dikkat çekti ve “İki verinin bu kadar farklı seyretmesi hayatın olağan akışına aykırıdır” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan, kadın işsizliği tüm işsizlik türlerinde en yüksek kategori olarak görülmeye devam ediyor. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 9,3 iken kadınlarda yüzde 13,4’ya yükseldi.
Şubat 2022 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 493 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 3 milyon 703 bin. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 2 milyon 86 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 269 bin.
Şubat 2022’de kadınlarda dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 13,4 oldu. 15-24 yaş arası gençlerde işsizlik oranı ise yüzde 20,7 olarak geçekleşti.
