“Güneş çarpması” veya diğer adı ile “sıcak çarpması” vücudun kendi iç sıcaklığını düzenleyemeyecek kadar aşırı ısınmasıdır. Vücut ısısı genellikle 40 derecenin üstüne çıkmaktadır. Bir diğer hastalık hali ise “Sıcak bitkinliği”dir. Sıcak bitkinliği, güneş çarpmasından farklı olarak, sıcağa bağlı aşırı terleme ve vücuttan su-elektrolit kaybı nedeniyle ortaya çıkar.
İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Doç. Dr. Enes Murat Atasoyu, yaz aylarında yaygın görülen bu sorunlara karşı alınması gereken önlemleri ve ilk yardım önerilerini şöyle sıraladı…
Hangi belirtiler görülür?
Güneş çarpmasında; çarpıntı, nefes darlığı, sıcak, kızarık, nemli veya kuru cilt, tansiyon düşüklüğü, baş ağrısı, bulantı, bilinç değişiklikleri, konuşma bozukluğu, huzursuzluk, titreme, istemsiz kol-bacak hareketleri sıklıkla görülür. Sıcak bitkinliğinde ise çarpıntı, tansiyon düşüklüğü, aşırı güçsüzlük, kaslarda kramp, baş ağrısı, bulantı-kusma, susuzluk, aşırı terleme, ciltte solukluk görülür. Vücut ısısı 38.3 ile 40 derece arasındadır.
Kimler risk altındadır?
İleri yaş, susuzluk, obezite, hareket kabiliyetinin az olması (fiziksel engelli olma durumu gibi), ortamda hava akımının olmaması, sıcak havalarda ağır egzersiz yapmak başlıca risk faktörleridir.
İlk müdahale nasıl olmalı?
Güneş çarpması durumunda kişi serin ve gölge bir yere taşınmalı, vücut ısısını düşürmek için ıslatılmış çarşaf ile örtülmelidir. Genç hastalar, ateşinin düşmesi için buzlu suya oturtulabilir. Ancak yaşlı hastaların buzlu suya oturtulması sakıncalıdır. Bilinç yerinde olmadığı için bir şeyler içirilmeye çalışılmamalıdır. Isı bitkinliğinde ise kişi yine serin bir yere taşınmalı, ıslak çarşaf ile örtülmelidir. Bayılma yoksa yudum yudum su içirilebilir.
Ne zaman doktora gidilmeli?
Nefes darlığı, bilinç kaybı, tansiyon düşüklüğü, kusma mevcut ise hemen hastaneye gidilmelidir. Hastanede damar yolu aracılığıyla sıvı desteği, nefes darlığı nedeniyle solunum desteği sağlanır.
İşte korunma yolları
Yetişkinler ve yaşlılar için…
– Serin ve gölge yerleri tercih edin.
– Evi, odayı serinletmek için klima kullanın. Klima yoksa hava akımını artırmak için fan kullanın.
– Bol su için.
– Oturduğunuz yerde oda sıcaklığında su ile cildinizi nemlendirin.
– Evin ısısını artırmamak için fırında yemek pişirmeyin.
– Güneş alan odaların perdelerini kapatın.
– Bol, geniş, hafif, açık renkli giysiler giyin.
– Sulu meyveler yiyin.
– Çorba gibi vücudu ısıtan yemeklerden uzak durun.
– Ilık veya serin su ile duş alın.
– Mümkün olduğunca dışarı çıkmayın, egzersiz yapmayın.
– Güneş çarpması veya sıcak bitkinliği belirtileri hakkında bilgi sahibi olun.
– Düzelmiyorsanız tıbbi yardım isteyin.
Bebek ve küçük çocuklar için…
– Çocukları park halindeki araçta bırakmayın.
– Hafif, açık renkli giysiler giydirin.
– Sprey şeklinde temiz şişeye su koyup püskürterek ciltlerini nemli tutun.
– Dış ortam ısısı 30-32 dereceden fazla ise çocukların 30 dakikadan fazla dışarda bırakmayın.
– 12 aydan küçük çocukları güneşten koruyun.
– Yaşına göre yeterince su içirin.
Doç. Enes Murat Atasoyu
